Page 22 - ATAG21_Bildiri_Kitap

Anadolu’nun İç Deformasyon Ürünü ‘Ovacık Fayı’: Palaeosismoloji ve Tektonik

Jeomorfolojisi Hakkında Bulgular

Yazıcı, M. (1), Zabcı, C. (1), Natalin, B. (1), Sançar, T. (2), Akyüz, H. S. (1)

(1) Istanbul Teknik Üniversitesi, Jeoloji Bölümü, Ayazağa, Istanbul
(2) Munzur Üniversitesi, Mühendislik Fak. Jeoloji Müh. Böl, Tunceli
Sorumlu Yazar: Yazıcı, M. (yazıcımug@itu.edu.tr)

Avrasya, Arap ve Afrika levhalarının birbirleri ile olan ilişkisi Doğu Akdeniz‟in bugünkü
karmaşık tektonik yapısını oluşturur. Arap ve Afrika levhalarının, Avrasya‟ya göre kuzey yönlü
hareketi orta-geç Miyosen‟den itibaren Türkiye ve çevresinin neotektonik evresini başlatarak,
Anadolu Scholle‟sinin Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Makaslama zonları boyunca batıya
doğru kaçmasına yol açmıştır. Yamulmanın çoğu bu iki ana „sınır‟ yapısı üzerinde meydana
gelse de, Anadolu‟nun iç kısımlarında görülen Kuzeydoğu-doğrultulu sol yanal ve Kuzeybatı-
doğrultulu sağ yanal doğrultu atımlı faylar üzerinde azımsanmayacak miktarda tespit edilmiştir.
Malatya-Ovacık Fay Zonu (MOFZ) ve onun kuzeydoğu üyesi olan Ovacık Fayı (OF),
Anadolu‟nun iç deformasyonu ile ilgili Kuzeydoğu-doğrultulu sol yanal doğrultu atımlı
faylardan birisidir

OF, kuzeydoğuda Erzincan Havzasından güneybatıda Arapgir‟e kadar yaklaşık 110km
uzunluğa sahiptir. Fay, kuzeydoğu kesimlerinde tek hat boyunca ve Ovacık Havzası‟nın kuzeyini
sınırlayacak şekilde uzanırken, Ovacık Havzası‟nın batısı – Karasu Nehri‟nin doğusunda
(38.85˚D boylam civarı) birden fazla kola ayrılır. Bu birbirlerine paralel/paralele yakın kolların
yanı sıra büklüm veya sıçrama gibi diğer geometrik farklılıklara göre 9 farklı segment
belirlenmiştir. Çalışma bölgesinin morfolojisi tektonik etkinin yanı sıra, buzul, karst, flüvyal gibi
diğer süreçlerin izlerini taşır. Jeomorfik indisler ve saha tabanlı yapısal gözlemler sonucu,
Karasu Nehri‟nin batısında OF‟ya ait segmentler ve Malatya Fayı arasında kalan bölgenin
(Kemaliye ve civarı) görece daha aktif bir yükselim altında olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmalara
ek olarak birbirine paralel/paralele yakın kollardan biri (fs8 segmenti) üzerinde açılan Yukarı
Yuvacık Hendeği‟nde (39,1642˚N, 38,5626˚E) açığa çıkarılan fay geometrisi, tespit edilen bu
sıkışma bileşenini desteklemiştir. OF üzerinde açılan bu ilk hendeğin ön değerlendirme
sonuçlarına göre, bazı çalışmalara göre aktivitesi konusunda halen şüpheler olan bu fayın
üzerinde son 10 bin yıl içerisinde en az 3 kez yüzey kırığı yaratan deprem meydana geldiği
belirlenmiştir. Bütün bu bulgular OF‟nin sadece civarındaki bölge için bir sismik tehlike
taşıdığına değil, aynı zamanda bu yapının Anadolu‟nun iç deformasyonunda ciddi bir payı
olduğuna işaret eder. Bu çalışma TÜBİTAK 114Y227no‟lu proje tarafından desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler : Anadolu, Ovacık Fayı, palaeosismoloji, aktif tektonik, tektonik
jeomorfoloji

6