Page 28 - ATAG21_Bildiri_Kitap

Bolvadin Fayı’nda Paleosismolojik Çalışmalar: Tektonik Kripe İşaret Eden Ön

Bulgular, Afyon-Akşehir Grabeni, Türkiye

Özkaymak, Ç. (1,2), Sözbilir, H. (3,4), Tiryakioğlu, İ. (2,5), Geçievi, M.O. (3), Cançeker, A. (1)

(1) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, ANS Kampüsü, Afyonkarahisar
(2) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Deprem Uygulama ve Araştırma Merkezi, Afyonkarahisar
(3) Dokuz Eylül Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, İzmir
(4) Dokuz Eylül Üniversitesi, Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi, İzmir
(5) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Harita Mühendisliği Bölümü, ANS Kampüsü, Afyonkarahisar
Sorumlu Yazar: Özkaymak, Ç. (caglarozkaymak@aku.edu.tr)

Batı Anadolu‟daki önemli sismojenik kuşaklardan birisi olan Akşehir-Simav Fay
Sistemi‟nin güneydoğu bölümü KB-GD uzanımlı Afyon-Akşehir Grabeni (AAG) ile temsil
edilmektedir. Yaklaşık 130 km uzunluğunda olan AAG, tarihsel dönemden günümüze değin
yüzey faylanmaları ile sonuçlanan çok sayıdaki deprem ile sarsılmıştır. Bunlardan sonuncusu, 3
Şubat 2002 tarihinde meydana gelen Çay depremleri (Mw:6.3 ve Mw:6.0) olarak kayıtlanmıştır.
B-D ve KD-GB uzanımlı yüzey kırıkları oluşturan bu depremlerin meydana geldiği grabenin orta
bölümünün kuzey kenarı, yaklaşık 15 km uzunluğunda güneye eğimli, eğim atımlı normal
karakterde çalışan aktif Bolvadin Fayı tarafından kontrol edilmektedir. Dipevler batısında
morfolojik olarak çizgisel izi takip edilen Bolvadin Fayı‟nın, Bolvadin yerleşimi içerisindeki izi
ise son yıllarda yıkıcı deprem olmaksızın bu alanda gelişen çizgisel yüzey deformasyonları ile
belirgindir. Bu kademeli yüzey deformasyonları, yıkıcı deprem olmaksızın oluşan, uzunlukları
800 metre ile 2,5 km; doğrultuları ise K15°D ile K70°D arasında değişen yüzey faylanmaları
şeklinde haritalanmıştır. Yapılan jeolojik ve jeodezik analizler yüzey faylanmaları boyunca,
güneydoğuda yer alan bloğun 10-40 cm arasında düştüğüne işaret etmektedir. Jeodezik
ölçümlere göre bu alandaki son 4 yıllık deformasyon hızı 7,1 cm/yıl olarak hesaplanmıştır. Bu
çalışmada bir tanesi, Bolvadin Fayı‟nın Dipevler batısındaki çizgisel gidişli ana kolunda,diğeri
son yıllarda deprem olmaksızın gelişen yüzey deformasyonu üzerinde açılan iki adet
paleosismolojik amaçlı hendeğinön bulguları tartışılacaktır. Elde edilen ön bulgulara göre,
Bolvadin ana fayı üzerinde birden fazla olaya ait izler, fayın tekrarlayan hareketlerini
kanıtlamaktadır. Yüzey deformasyonu üzerinde açılan yaklaşık 4,5 metre derinliğindeki hendek
içerisinde, son yıllarda yıkıcı deprem olmaksızın gelişen yüzey deformasyonun Bolvadin
Fayı‟nın önceki kırığı üzerinde geliştiği gözlenmiştir. Hendek içerisinde yapılan loglama
çalışmaları, son 4 yıllık süreçte yıkıcı deprem olmaksızın gelişen deformasyon boyunca jeolojik
birimlerde, 34 cm‟lik düşey yerdeğiştirmenin meydana geldiğini göstermektedir. Bolvadin
ovasında yeraltı su seviyesinin son 10 yılda yaklaşık 20 metre düştüğü göz önüne alındığında,
yeraltı su seviyesinin düşmesi sonucu yüzey altındaki konsolide olmayan sedimanların
sıkışmasına bağlı olarak gelişen oturma ilişkili deformasyonların, toplam yerdeğiştirme
miktarında önemli bir etken olduğu açıktır. Ancak, hendek içerisinde tavan ve taban blokta
yeralan flüvyal birimlerin kalınlık hesaplamaları, düşen bloktaki flüvyal birimlerde ölçülen
konsolidasyon oturmalarının bu yerdeğiştirme miktarınının tamamını karşılamadığına, toplam
yerdeğiştirme miktarında mikrosismik aktivite ile beraber tektonik kripin de etkisinin olduğuna
işaret etmektedir. Bu çalışma, 115Y246 numaralı TUBITAK ve 16.KARİYER.167 numaralı
AKÜ BAP Projeleri tarafından desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Afyon Akşehir Grabeni, Bolvadin Fayı, tektonik krip, paleosismoloji

12