Page 30 - ATAG21_Bildiri_Kitap

GB Anadolu’nun Kinematiği ve Rotasyonal Deformasyonu: Aktif Fethiye-Burdur

Fay Zonu Efsanesi

Kaymakcı, N. (1), Özkaptan, M. (2), Özacar, A. A. (1), Langereis, C. (3), Gülyüz, E. (4), Koç, A.
(4), Uzel, B. (5), Sözbilir, H. (5)

(1) ODTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Dumlupinar Bulvarı 1, 06800 Ankara
(2) Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon
(3) Department of Earth Sciences, Utrecht University, Budapestlaan 17, 3584 CD Utrecht, The Netherlands
(4) Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 65080 Van
(5) Dokuz Eylül Universitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Tınaztepe Kampüsü, 35160-İzmir
Sorumlu Yazar: Kaymakcı, N. (kaymakci@metu.edu.tr)

Fethiye Burdur Fay Zonu ilk defa Dumont vd. (1979) tarafından sol yanal atımlı bir fay
olarak tanımlanmış daha sonra Barka ve Reilinger (1997) tarafından bu fayın Plini-Strabo
Hendeğinin karadaki devamı olabileceği ileri sürülmüştür. Bu tarihlerden sonra, bölgede yapılan
çalışmaların birçoğu bu önermeyi bir gerçeklik olarak farz ederek üzerine bir çok model ve
senaryo inşa etmiştir.

Son zamanlarda yapılan çalışmalar Plini-Strabo hattının daha önceden bilinen klasik bir
dalma-batma zonu olmadığı, bu hat boyunca kuzeye dalmakta olan Afrika okyanusal
litosferinde, hendeğe dik yönde gelişen, bir yırtılmaya karşılık geldiği tomografik verilerle ortaya
koymuştur. Bu çalışmalar Fethiye Burdur Fayı olgusunu tekrar gündeme getirmiş ve buna bağlı
olarak Hall vd. (2014) Plini-Strabo hattı boyunca gelişen bu yırtığın karadaki devamının Fethiye
Burdur hattına karşılık geldiğini ileri sürmüşlerdir. Bu kapsamda, GB Anadolu‟nun hemen
hemen tamamında, batıda Ege denizi, kuzeyde Büyük Menderes Havzası ile Uşak, güneyde
Akdeniz ve doğuda Beydağları ile sınırlanan alanda paleomanyetik ve fay kinematiği çalışmaları
gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Paleomanyetik örnekler; Oligosen ve sonrasına ait 2000‟den
fazla sedimanter birimden ve 105 farklı noktadan derlenmiştir. Ayrıca bölgedeki hakim faylar
boyunca 205 noktadan toplam 12121 adet fay çiziği verisi derlenmiştir. Fay çiziklerinden yapılan
paleostres analizleri bölgede hakim deformasyonun genişleme tektoniği ve ona bağlı normal
faylanma şeklinde geliştiğini göstermiştir. Fethiye Burdur Fay/Makaslama zonu olarak
adlandırılan hatta paralel KD-GB yönlü fayların hemen hemen hepsinin normal fay karakterinde
olduğu, bu faylara kabaca dik yönde gelişen KB-GD yönlü faylar boyunca ise önemli yanal atım
bileşenlerinin varlığı gözlenmiştir. KB-GD yönlü bu transtensif hatlar boyunca hem sağ hem de
sol yönde doğrultu atım bileşenin varlığı, bu yapıların basit bir doğrultu atımlı fay zonundan çok,
KD-GB yönlü normal faylar boyunca meydana gelen diferansiyel genişleme ve uzamaya eşlik
eden transfer fayları oldukları sonucuna varılmıştır.

Ayrıca, paleomanyetik veriler, bölgenin KD köşesini oluşturan Burdur civarında önemli
bir dönme meydana gelmemişken, bu bölgeden başlayarak tüm GB Anadolu‟nun saatin tersi
yönünde döndüğünü göstermiştir. Saatin tersi yöndeki dönme miktarları güneye ve batıya doğru
tedrici olarak artmaktadır. Fakat, bölgede Fethiye Burdur hattı veya ona paralel yönde olası bir
fay veya makaslama zonunu temsil edecek herhangi bir diferansiyel dönme mevcut değildir.
Dolayısıyla, bu sonuçlar dikkate alındığında bölgenin Beydağlarından itibaren batıya ve güneye
doğru (doğu ucu sabit bir lastiğin GB‟ya doğru çekilmesi şeklinde) tedrici olarak genişlediğini
göstermektedir. Bu veriler ayrıca bölgede ne Fetiye-Burdur hattı, ne de ona paralel yöndeki
herhangi bir hat veya kuşak boyunca, Plini-Strabo hendeğinin karadaki devamına karşılık
gelecek bir yapının mevcut olmadığını, dolayısıyla Fethiye-Burdur Fay/Makaslama kuşağının bir

14