Page 51 - ATAG21_Bildiri_Kitap

Kahramanmaraş Fay Zonu’ndan İlk Paleosismolojik Veriler

Kürçer, A. (1), Kayadibi, Ö. (2)

(1) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Yer Dinamikleri Araştırma
Koordinatörlüğü, Aktif Tektonik Araştırmalar Birimi, Çankaya, Ankara
(2) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Uzaktan Algılama ve Coğrafi
Bilgi Sistemleri Koordinatörlüğü, Çankaya, Ankara
Sorumlu Yazar: Kürçer, A. (akin.kurcer@mta.gov.tr)

Kahramanmaraş Fay Zonu (KFZ), Doğu Anadolu Fay Zonu‟nun kuzey ve güney kolları
arasında kalan bir bölgede yer alan, yaklaşık B-D uzanımlı, 30 km uzunluğunda birbirine koşut,
kuzeye eğimli ters ve/veya bindirme fayları ile temsil olunan aktif bir yapıdır. KFZ, kuzeyden
güneye doğru gençleşen faylar ile karakteristiktir. KFZ‟nu oluştursan fayların eğim miktarları
kuzeyden güneye doğru azalmaktadır. KFZ‟nun en güney bölümünde yer alan Ahırdağı
bindirmesi, Orta-Üst Eosen yaşlı Midyat ve Hoya formasyonları ile Alt Miyosen yaşlı Beşenli
formasyonu ve Orta-Üst Miyosen yaşlı Yenicekale formasyonunun dokanağını oluşturur. Bazı
alanlarda ise kuzeydeki Orta-Üst Eosen yaşlı birimler, Pliyo-Kuvaterner yaşlı Kahramanmaraş
havza çökelleri üzerine itilmiştir. Ahırdağı bindirmesinin hemen güneyinde, Miyosen ve Pliyo-
Kuvaterner yaşlı birimler içerisinde izlenen ikinci bir fay seti yer alır. Bu fay seti, birbirine koşut
birkaç kısa faydan oluşur. Bu faylardan en güneyde yer alan ve en genç olduğu değerlendirilen
fay üzerinde, üç alanda paleosismolojik hendek çalışması gerçekleştirilmiştir.

Hendek alanları KFZ‟nun en güneydeki segmenti üzerinde, Sır Barajı ile Kahramanmaraş
Sütçü İmam Üniversitesi Kampüs alanı arasındaki Avşar Köyü dolayında yer alır. Hendek
alanlarında, KFZ boyunca Orta Miyosen yaşlı Yenicekale formasyonuna ait çökeller, Aksu
Çayı‟nın güncel akarsu çökellerine bindirmektedir.

Hendekler, faya dik doğrultuda ortalama 23 m uzunluğunda, 3,5 m derinliğinde ve 6 m
genişliğinde kazılmıştır. Özellikle Avşar 3 Hendeği‟ndeki yapısal deformasyon biçimi, bir
bindirme fayının üzerleyen bloğu içerisindeki sığ normal fayların geometrisi ve derindeki
bindirme fayı ile olan ilişkisinin anlaşılması açısından önemli veriler sunmuştur. Hendek
duvarlarındaki yapısal ilişkiler, fay kollarının yukarıya doğru sonlanması gibi paleosismolojik
ölçütler göz önüne alındığında KFZ üzerinde yüzey faylanması ile sonuçlanmış çok sayıda
deprem meydana geldiği değerlendirilmiştir. Özellikle Aksu Çayı‟na ait güncel akarsu
çökellerinin fay tarafından deforme ediliyor olması nedeniyle KFZ, aktif bir yapı olarak
14
değerlendirilmiştir. KFZ üzerinde tanımlanan depremlerin tarihlendirilmesi amacıyla 10 adet C
numunesi alınmıştır. Tarihsel kayıtlarda 40 000 kişinin yaşamını yitirdiği MS. 1114 Maraş
depreminin KFZ veya Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde meydana gelmiş olduğu
14
düşünülmektedir. Literatürde tartışmalı bu konu, alınan numunelerin C analiz sonuçlarına göre
açığa kavuşturulacaktır.

14
Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş Fay Zonu, paleosismoloji, C analizi, Doğu Anadolu Fay
Zonu

35