Page 53 - ATAG21_Bildiri_Kitap

Yedisu Segmenti Üzerinde Aktif Tektonik ve Paleosismolojik Araştırmalar, Kuzey

Anadolu Fay Sistemi

Kürçer, A. (1), Özalp, S. (1), Kayadibi, Ö. (2)

(1) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Yer Dinamikleri Araştırma
Koordinatörlüğü, Aktif Tektonik Araştırmalar Birimi, Çankaya, Ankara
(2) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Uzaktan Algılama ve Coğrafi
Bilgi Sistemleri Koordinatörlüğü, Çankaya, Ankara
Sorumlu Yazar: Kürçer, A. (akin.kurcer@mta.gov.tr)

Yedisu Segmenti, Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAFS)'nin doğu bölümünde yer alan 77
km uzunluğunda bir faydır. Bu segment üzerinde son deprem günümüzden 233 yıl önce MS.
1784 yılında meydana gelmiştir. KAFS'nin bu bölgedeki kayma hızı ve son depremden
günümüze kadar geçen süre birlikte değerlendirildiğinde, Yedisu segmenti Marmara Denizi
içerisindeki segmentlerle birlikte KAFS üzerindeki en önemli sismik boşluğu temsil etmektedir.

Yedisu Segmenti, Yedisu (Bingöl) ile Üzümlü (Erzincan) arasında K70°B doğrultusunda
uzanır. Yedisu Fayı doğu bölümünde Peri Çayı Vadisi‟ni, orta bölümde ise Fırat Nehri‟ni izler.
Orta bölümde Fırat Nehri ve yan kolları fay tarafından kesilerek farklı değerlerde sağ yanal
ötelenmiştir.

Yedisu Segmenti‟nin batı bölümünde, Balaban Sarıkaya Köyü‟nün yaklaşık 800 m
doğusunda, Fırat Nehri'nin yan kollarından biri olan Görtel Deresi‟nin güneyindeki taşkın ovası
çökelleri üzerinde paleosismolojik kazı çalışması gerçekleştirilmiştir. Hendek alanı faya koşut
olarak uzanan yaklaşık 3500 m uzunluğunda ve 500 m genişliğinde büyük ölçekli bir topoğrafik
eyer yapısı içerisinde yer alır. Hendek alanındaki mikrotopoğrafik unsurların (çizgisel fay
sarplıkları, ötelenmiş dere yatakları vb.) kayıt altına alınması amacıyla bölgenin 1:500 ölçekli
mikrotopoğrafya haritası üretilmiştir. Buna göre Görtel Deresi fay tarafından kesilerek 2300 ± 50
m sağ yanal ötelenmiş ve fay, taşkın çökelleri üzerinde yaklaşık 800 m boyunca izlenebilen
çizgisel bir fay sarplığı oluşturmuştur. Fay sarplığı boyunca güney blok kuzey bloğa göre
topoğrafik olarak 0.8 m daha yukarıdadır.

Balaban Sarıkaya Hendekleri‟ndeki mikrostratigrafik özellikler, fay kollarının yukarıya
doğru sonlanması, fay koluviyal kama geometrileri gibi paleosismolojik ölçütler göz önüne
alınarak yapılan değerlendirmede 5 deprem tanımlanmış ve bu depremlerin tarihlendirilebilmesi
amacıyla çok iyi kalitede 17 odun kömürü (charcoal) örneği alınmıştır. En doğudaki Balaban
Sarıkaya 1 ve en batıdaki Balaban Sarıkaya 3 hendeklerinin farklı bloklarında gözlenen aynı
birimlerden elde edilecek yaş ve yer değiştirme miktarları kullanılarak Yedisu Fayı‟nın yakın
dönem jeolojik kayma hızına ve deprem tarihçesine yaklaşımda bulunulabilecektir.

Anahtar Kelimeler: Kuzey Anadolu Fay Sistemi, Yedisu Segmenti, 1784 depremi, sismik
boşluk, paleosismoloji

37